Các loại lệnh chứng khoán nhà đầu tư mới cần biết

Giao dịch chứng khoán cũng giống như một ván cờ, và các loại lệnh chính là những "nước đi" quyết định thắng thua. Việc hiểu rõ và vận dụng chính xác các lệnh giao dịch không chỉ giúp nhà đầu tư chớp thời cơ, tối ưu hóa lợi nhuận mà còn là chiếc khiên vững chắc để quản trị rủi ro trước những biến động khôn lường của thị trường.

Bài viết hôm nay của DSC sẽ là kim chỉ nam giúp bạn nắm vững từ các lệnh cơ bản nhất đến những chiến lược đặt lệnh nâng cao.

Các loại lệnh chứng khoán phổ biến nhất mọi nhà đầu tư phải biết

Để giao dịch hiệu quả, nhà đầu tư cần phân biệt và sử dụng thành thạo các loại lệnh chứng khoán cơ bản. Đây là những công cụ thiết yếu để bạn thực hiện ý đồ mua bán của mình, từ việc khớp lệnh tại một mức giá cụ thể cho đến việc ưu tiên tốc độ giao dịch.

Lệnh Giới hạn (LO)

Lệnh Giới hạn (LO) là lệnh mua hoặc bán chứng khoán tại một mức giá xác định hoặc tốt hơn. Đây là loại lệnh được sử dụng phổ biến nhất, chiếm tới 95% tổng số lệnh trên thị trường.

Lệnh LO cho phép nhà đầu tư toàn quyền kiểm soát giá mua và bán, giúp bạn mua được cổ phiếu ở giá thấp hơn hoặc bán ở giá cao hơn so với giá thị trường hiện tại. Lệnh có hiệu lực từ khi nhập vào hệ thống cho đến khi kết thúc phiên giao dịch hoặc khi bị hủy.

Ưu điểm:

• Kiểm soát giá: Giúp nhà đầu tư chủ động đặt ra mức giá mong muốn, tránh mua cao bán thấp.
• Phù hợp với nhiều chiến lược: Có thể dùng để bắt đáy, chốt lời hoặc đặt chờ mua/bán tại các vùng hỗ trợ/kháng cự.

Nhược điểm:

• Không đảm bảo khớp lệnh: Nếu giá thị trường không chạm đến mức giá bạn đặt, lệnh sẽ không được thực hiện, có thể khiến bạn bỏ lỡ cơ hội.

Ví dụ: Bạn muốn mua 100 cổ phiếu A với giá 50.000 VNĐ/cổ phiếu. Bạn đặt lệnh LO mua 100 cổ phiếu A giá 50.000. Lệnh của bạn sẽ chỉ khớp khi có người bán cổ phiếu A ở mức giá 50.000 VNĐ hoặc thấp hơn.

Lệnh thị trường trên HOSE (MP)

Lệnh Thị trường (MP) là lệnh mua chứng khoán tại mức giá bán thấp nhất hoặc bán tại mức giá mua cao nhất hiện có trên thị trường. Lệnh MP chỉ có hiệu lực trên sàn HOSE trong phiên khớp lệnh liên tục.

Đây là lệnh ưu tiên tốc độ, đảm bảo lệnh của bạn được thực hiện ngay lập tức. Tuy nhiên, bạn sẽ không kiểm soát được giá khớp lệnh, có thể xảy ra hiện tượng "trượt giá" (slippage) - tức là mua với giá cao hơn hoặc bán với giá thấp hơn dự kiến.

Ưu điểm:

• Khớp lệnh tức thì: Đảm bảo giao dịch được thực hiện nhanh nhất có thể.
• Phù hợp khi cần mua/bán gấp: Hữu ích khi thị trường có biến động mạnh hoặc khi bạn muốn thoát khỏi một vị thế ngay lập tức.

Nhược điểm:

• Rủi ro trượt giá: Giá khớp lệnh có thể không tốt như mong đợi, đặc biệt với các cổ phiếu có thanh khoản thấp.
• Không kiểm soát được giá: Nhà đầu tư chấp nhận mua hoặc bán ở bất kỳ mức giá nào đang có trên sổ lệnh.

Lệnh thị trường trên HNX (MTL, MOK, MAK)

Sàn HNX không sử dụng lệnh MP mà có các biến thể của lệnh thị trường với những quy tắc riêng, mang lại sự linh hoạt hơn cho nhà đầu tư.

Các lệnh giao dịch đặc biệt theo phiên

Ngoài các lệnh cơ bản, thị trường còn có những loại lệnh chỉ được sử dụng trong các phiên giao dịch đặc biệt như phiên mở cửa, đóng cửa và sau giờ.

Lệnh ATO (At The Open)

Lệnh ATO là lệnh đặt mua hoặc bán chứng khoán tại mức giá khớp lệnh xác định giá mở cửa. Lệnh này được ưu tiên khớp trước lệnh LO trong phiên ATO (9h00 - 9h15 trên sàn HSX và HNX).

Khi đặt lệnh ATO, nhà đầu tư không cần nhập mức giá cụ thể. Lệnh sẽ được khớp tại mức giá mở cửa được xác định bởi hệ thống. Nếu lệnh không được thực hiện hoặc chỉ thực hiện một phần, phần còn lại sẽ tự động bị hủy sau khi kết thúc phiên.

Lệnh ATC (At The Close)

Tương tự lệnh ATO, lệnh ATC là lệnh mua hoặc bán chứng khoán tại mức giá đóng cửa. Lệnh được sử dụng trong phiên khớp lệnh định kỳ đóng cửa (14h30 - 14h45 trên HSX và HNX) và cũng được ưu tiên hơn lệnh LO.

Giá đóng cửa là mức giá tham chiếu cho phiên giao dịch tiếp theo, do đó lệnh ATC thường được các quỹ đầu tư sử dụng để cơ cấu danh mục. Đối với nhà đầu tư cá nhân, lệnh này hữu ích khi muốn mua hoặc bán cổ phiếu theo đúng giá chốt phiên.

Lệnh PLO (Post Limit Order)

Lệnh PLO là lệnh mua hoặc bán chứng khoán ở mức giá đóng cửa sau khi phiên ATC đã kết thúc. Lệnh này chỉ có trên sàn HNX và UPCOM, diễn ra trong 15 phút của phiên sau giờ (14h45 - 15h00). Lệnh PLO được khớp ngay nếu có lệnh đối ứng chờ sẵn, và nhà đầu tư không thể sửa hoặc hủy lệnh này.

Lệnh điều kiện (Lệnh chờ)

Lệnh điều kiện là công cụ quản trị rủi ro và tự động hóa giao dịch hiệu quả. Đây là các lệnh chờ, chỉ được kích hoạt và đẩy vào sàn khi một điều kiện cụ thể (thường là về giá) được thỏa mãn.

• Lệnh Dừng (Stop Loss): Đây là lệnh bán tự động được kích hoạt khi giá cổ phiếu giảm xuống một mức nhất định mà bạn đã cài đặt trước. Mục đích chính là để cắt lỗ, giới hạn khoản thua lỗ trong một ngưỡng chấp nhận được, giúp bảo vệ vốn.
• Lệnh Chốt lời (Take Profit): Ngược lại với Stop Loss, đây là lệnh bán tự động khi giá cổ phiếu tăng đến một mức lợi nhuận mục tiêu. Lệnh này giúp nhà đầu tư hiện thực hóa lợi nhuận, tránh việc giá đảo chiều làm mất đi khoản lãi đã có.
• Lệnh Xu hướng (Trailing Stop): Đây là một dạng lệnh dừng nâng cao. Mức giá cắt lỗ sẽ tự động điều chỉnh tăng lên khi giá cổ phiếu tăng, nhưng sẽ giữ nguyên khi giá giảm. Lệnh này giúp nhà đầu tư tối đa hóa lợi nhuận trong một xu hướng tăng mạnh mà vẫn bảo vệ được lợi nhuận đã có.

Hướng dẫn áp dụng và đặt lệnh hiệu quả trên các sàn giao dịch

Mỗi sàn giao dịch chứng khoán tại Việt Nam (HSX, HNX, UPCOM) có những quy định riêng về thời gian và các loại lệnh được phép sử dụng. Việc nắm rõ các quy định này là yêu cầu bắt buộc để giao dịch thành công.

Quy định riêng về các loại lệnh chứng khoán trên từng sàn HSX, HNX, UPCOM

Dưới đây là bảng tổng hợp các loại lệnh được áp dụng trên 3 sàn giao dịch chính tại Việt Nam, được chúng tôi tại DSC cập nhật để nhà đầu tư tiện theo dõi:

Lưu ý: Thời gian và quy định giao dịch có thể thay đổi theo thông báo của các Sở Giao dịch Chứng khoán.

>> Xem thêm: Giờ giao dịch chứng khoán Việt Nam

Chiến lược sử dụng các loại lệnh cho từng điều kiện thị trường

Việc lựa chọn loại lệnh phù hợp với bối cảnh thị trường sẽ góp phần nâng cao hiệu quả đầu tư.

Khi thị trường tăng (Uptrend):

• Mua vào: Sử dụng lệnh MP hoặc MTL để mua nhanh cổ phiếu đang có đà tăng mạnh. Hoặc đặt lệnh LO mua với giá cao hơn một vài bước giá so với giá hiện tại để chắc chắn khớp lệnh khi giá tiếp tục đi lên.

Khi thị trường giảm (Downtrend):

• Bán ra: Ưu tiên sử dụng lệnh MP hoặc MTL để bán nhanh, cắt lỗ kịp thời. Đặt sẵn lệnh điều kiện Stop Loss là một chiến lược phòng thủ thông minh để bảo vệ tài khoản.

Khi thị trường đi ngang (Sideways):

• Giao dịch trong biên độ: Sử dụng lệnh LO để mua tại vùng giá hỗ trợ (vùng giá thấp) và bán tại vùng giá kháng cự (vùng giá cao) để tối ưu lợi nhuận trong biên độ hẹp.

Cách đặt lệnh chứng khoán chi tiết cho nhà đầu tư mới tại DSC

Tại Công ty Cổ phần Chứng khoán DSC, chúng tôi đã thiết kế giao diện đặt lệnh trực quan và thân thiện, giúp nhà đầu tư mới dễ dàng làm quen.

• Đăng nhập: Truy cập vào tài khoản giao dịch chứng khoán của bạn trên website hoặc ứng dụng di động của DSC.
• Chọn mã cổ phiếu: Nhập mã chứng khoán bạn muốn giao dịch vào ô tìm kiếm.
• Điền thông tin lệnh:
  • Chọn chiều giao dịch: Mua hoặc Bán .
  • Chọn loại lệnh: LO, MP (đối với sàn HSX), hoặc các lệnh tương ứng khác.
  • Nhập khối lượng: Số lượng cổ phiếu muốn giao dịch (lưu ý đơn vị lô chẵn là 100 cổ phiếu).
  • Nhập mức giá (đối với lệnh LO): Điền mức giá bạn mong muốn.
• Xác nhận lệnh: Kiểm tra lại toàn bộ thông tin và nhập mã PIN/OTP để xác nhận đặt lệnh.
• Theo dõi trạng thái: Sau khi đặt, bạn có thể theo dõi trạng thái lệnh (chờ khớp, đã khớp, đã hủy) ngay trên sổ lệnh.

Kết luận

Việc sử dụng thành thạo các loại lệnh chứng khoán là một kỹ năng thiết yếu, phân biệt giữa một nhà đầu tư nghiệp dư và một chuyên gia. Bằng cách hiểu rõ bản chất, ưu nhược điểm và thời điểm áp dụng của từng loại lệnh từ LO, MP đến ATO, ATC và lệnh điều kiện, bạn có thể chủ động hơn trong việc thực thi chiến lược đầu tư, tối đa hóa lợi nhuận và giảm thiểu rủi ro một cách hiệu quả nhất.

Mở tài khoản chứng khoán tại DSC ngay hôm nay để bắt đầu áp dụng những kiến thức trên và xây dựng nền tảng tài chính vững chắc cho tương lai