Cạnh tranh không hoàn hảo là gì? Các loại Cạnh tranh không hoàn hảo

Cạnh tranh không hoàn hảo là cấu trúc thị trường phổ biến trong thực tế, trái ngược với mô hình cạnh tranh hoàn hảo lý tưởng. Trong thị trường cạnh tranh không hoàn hảo, các doanh nghiệp có thể ảnh hưởng đến giá cả thị trường, dẫn đến hiệu quả phân bổ nguồn lực không tối ưu. Bài viết hôm nay của DSC sẽ tìm hiểu chi tiết cạnh tranh không hoàn hảo là gì và phân tích các mô hình cạnh tranh không hoàn hảo phổ biến nhất: độc quyền, độc quyền nhóm và cạnh tranh độc quyền.

Cạnh tranh không hoàn hảo là gì?

Cạnh tranh không hoàn hảo là hình thức thị trường trong đó các điều kiện của cạnh tranh hoàn hảo không được đáp ứng đầy đủ. Trong mô hình này, doanh nghiệp không chỉ đóng vai trò “chấp nhận giá” mà có khả năng chi phối hoặc tác động nhất định đến mức giá trên thị trường nhờ lợi thế về quy mô, vị thế hoặc cấu trúc thị trường.

Đặc điểm chính của cạnh tranh không hoàn hảo:

• Khả năng tác động đến giá: Doanh nghiệp có quyền lực thị trường nhất định, có thể điều chỉnh giá bán thay vì hoàn toàn phụ thuộc vào cung – cầu chung.
• Sự khác biệt về sản phẩm: Hàng hóa, dịch vụ có thể không đồng nhất, được phân biệt thông qua chất lượng, thương hiệu, mẫu mã hoặc các yếu tố phi giá.
• Rào cản gia nhập thị trường: Việc tham gia hoặc rút lui khỏi thị trường của doanh nghiệp mới bị hạn chế bởi vốn, công nghệ, pháp lý hoặc lợi thế sẵn có của các doanh nghiệp hiện hữu.
• Thông tin không cân xứng: Người mua và người bán không có đầy đủ hoặc ngang bằng thông tin về giá cả, chất lượng và điều kiện giao dịch.

Các loại hình cạnh tranh không hoàn hảo phổ biến

Độc quyền

Đặc điểm:

• Chỉ có một doanh nghiệp duy nhất cung cấp sản phẩm hoặc dịch vụ.
• Doanh nghiệp có quyền lực chi phối giá cả thị trường.
• Không có sản phẩm thay thế hoàn hảo.
• Rào cản gia nhập thị trường cao.

Phân tích:

• Doanh nghiệp độc quyền có thể lựa chọn mức sản lượng và giá cả để tối đa hóa lợi nhuận.
• Mức sản lượng thường thấp hơn so với thị trường cạnh tranh hoàn hảo.
• Giá cả cao hơn so với thị trường cạnh tranh hoàn hảo.
• Lợi nhuận kếch xù do thiếu cạnh tranh.

Ví dụ:

• EVN (Tập đoàn Điện lực Việt Nam) trong lĩnh vực cung cấp điện.
• VNPT (Tập đoàn Bưu chính Viễn thông Việt Nam) trong lĩnh vực cung cấp dịch vụ viễn thông.

Độc quyền nhóm

• Đặc điểm:
• Có một số ít doanh nghiệp (thường từ 2 đến 10) cung cấp sản phẩm hoặc dịch vụ.
• Các doanh nghiệp có thể hợp tác hoặc cạnh tranh với nhau.
• Rào cản gia nhập thị trường cao.

Phân tích:

• Các doanh nghiệp có thể chi phối giá cả thị trường ở một mức độ nào đó.
• Mức sản lượng và giá cả có thể cao hơn hoặc thấp hơn so với thị trường cạnh tranh hoàn hảo.
• Lợi nhuận của các doanh nghiệp phụ thuộc vào mức độ hợp tác và cạnh tranh giữa họ.

Ví dụ:

• Ngành công nghiệp sản xuất ô tô.
• Ngành công nghiệp sản xuất bia.

Cạnh tranh độc quyền

Đặc điểm:

• Có nhiều doanh nghiệp cung cấp sản phẩm hoặc dịch vụ.
• Các sản phẩm có thể khác biệt hóa về thương hiệu, chất lượng, tính năng, v.v.
• Doanh nghiệp có thể ảnh hưởng đến giá cả thị trường ở một mức độ nhất định.

Phân tích:

• Các doanh nghiệp cạnh tranh dựa trên giá cả, chất lượng, sản phẩm, quảng cáo, v.v.
• Mức sản lượng và giá cả có thể cao hơn hoặc thấp hơn so với thị trường cạnh tranh hoàn hảo.
• Lợi nhuận của các doanh nghiệp phụ thuộc vào khả năng cạnh tranh của họ.

Ví dụ:

• Ngành công nghiệp bán lẻ.
• Ngành công nghiệp dịch vụ ăn uống.

>> Xem thêm: Vốn chủ sở hữu là gì?

Kết luận

Cạnh tranh không hoàn hảo là cấu trúc thị trường phổ biến trong thực tế. Các mô hình cạnh tranh không hoàn hảo có những đặc điểm và tác động khác nhau đến hiệu quả hoạt động của thị trường. Hiểu rõ các mô hình này là điều cần thiết để phân tích thị trường, đánh giá hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp và đề xuất các chính sách phù hợp.