Quản lý thị trường là gì? Chức năng và Hệ thống quản lý thị trường tại Việt Nam

Tình trạng buôn lậu, hàng giả, hàng kém chất lượng ngày càng diễn biến phức tạp, ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe người tiêu dùng và gây thất thoát lớn cho ngân sách Nhà nước. Điều này khiến công tác quản lý thị trường trở nên đặc biệt quan trọng trong việc kiểm tra, kiểm soát và xử lý các hành vi vi phạm trong hoạt động thương mại. Vậy quản lý thị trường là gì và lực lượng này có chức năng ra sao trong việc đảm bảo môi trường kinh doanh minh bạch và ổn định? Cùng tìm hiểu ngay trong bài vết hôm nay của DSC nhé!

Quản lý thị trường là gì?

Quản lý thị trường là việc các lực lượng chuyên trách được tổ chức từ Trung ương đến địa phương có chức năng kiểm tra, kiểm soát thị trường để mục đích đấu tranh chống các vi phạm pháp luật trong hoạt động thương mại trong nước.

Các hoạt động vi phạm pháp luật trong hoạt động thương mại bao gồm các hành kinh doanh hàng hóa nhập lậu; sản xuất buôn bán hàng giả, hàng nhái, hàng kém chất lượng, hàng hóa không rõ nguồn gốc xuất xứ; hành vi xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ; hành vi vi phạm pháp luật về chất lượng; an toàn thực phẩm và gian lận thương mại; hành vi vi phạm pháp luật về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng.

Hệ thống tổ chức quản lý thị trường tại Việt Nam

• Tại trung ương: Cục quản lý thị trường trực thuộc bộ Công thương, do Cục trưởng phụ trách.
• Ở tỉnh: Có chi cục quản lý thị trường thuộc Sở Công Thương do chi cục trưởng kiêm phó giám đốc sở Công thương phụ trách.
• Ở quận, huyện, thị xã trực thuộc tỉnh, dưới sự chỉ đạo của Uỷ ban nhân dân Tỉnh thành lập đội Quản lý thị trường trực thuộc chi cục hoạt động trên địa bàn Huyện hoặc liên tỉnh, do đội trưởng phụ trách.

Chức năng của quản lý thị trường

Lực lượng quản lý thị trường được tổ chức từ Trung ương đến địa phương, đảm nhiệm vai trò kiểm tra, kiểm soát thị trường và xử lý các hành vi vi phạm trong hoạt động thương mại. Dưới đây là chức năng cụ thể của từng cấp:

Cục Quản lý thị trường (cấp Trung ương)

Cục Quản lý thị trường trực thuộc Bộ Công Thương và có nhiệm vụ:

• Giúp Bộ trưởng thực hiện chức năng quản lý Nhà nước trong lĩnh vực kiểm tra và kiểm soát thị trường.
• Chỉ đạo và tổ chức thực hiện nhiệm vụ đấu tranh chống buôn lậu, hàng giả, hàng nhái và các vi phạm trong thương mại nội địa.
• Kiểm tra việc chấp hành pháp luật thương mại, thực hiện thanh tra chuyên ngành tại thị trường trong nước.
• Đề xuất các chính sách, biện pháp quản lý thị trường và hoàn thiện hệ thống pháp luật liên quan.
• Xây dựng và trình các văn bản pháp luật liên quan đến xử phạt vi phạm hành chính, quy chế kiểm soát thị trường và chế độ đối với công chức quản lý thị trường.
• Kiểm tra hoạt động của các Đội Quản lý thị trường ở địa phương, hướng dẫn và giám sát việc thực hiện quy chế công tác.
• Tuyên truyền và phổ biến pháp luật về thương mại cho các tổ chức và cá nhân.
• Phối hợp cùng UBND các tỉnh trong công tác chống buôn lậu, chống hàng giả và xử lý hoạt động kinh doanh trái phép.
• Tiếp nhận và giải quyết khiếu nại, tố cáo liên quan đến hoạt động kiểm tra, kiểm soát thị trường.
• Tổng hợp tình hình thực thi pháp luật và báo cáo theo quy định.
• Quản lý tổ chức, công chức, tài chính, tài sản và các điều kiện làm việc của hệ thống quản lý thị trường.

Chi cục Quản lý thị trường (cấp tỉnh)

Chi cục Quản lý thị trường thuộc Sở Công Thương và có vai trò:

• Giúp Giám đốc Sở thực hiện quản lý Nhà nước về kiểm tra và kiểm soát thị trường trên địa bàn tỉnh.
• Kiểm tra việc tuân thủ pháp luật trong hoạt động thương mại và công nghiệp của tổ chức, cá nhân.
• Đề xuất kế hoạch kiểm tra thị trường và biện pháp đảm bảo lưu thông hàng hóa đúng pháp luật.
• Thực hiện tuyên truyền và phổ biến pháp luật thương mại tại địa phương.
• Chỉ đạo trực tiếp các Đội Quản lý thị trường trong hoạt động kiểm tra và xử lý vi phạm.
• Quản lý công chức, biên chế, kinh phí, trang thiết bị và tổ chức đào tạo chuyên môn cho lực lượng quản lý thị trường.
• Phối hợp với các ngành trong tỉnh để chống đầu cơ, buôn lậu và các hoạt động kinh doanh trái phép.

Công chức kiểm soát thị trường (Đội QLTT ở quận/huyện)

Đây là lực lượng trực tiếp làm nhiệm vụ kiểm tra tại thị trường, với các quyền hạn:

• Kiểm tra việc tuân thủ pháp luật trong hoạt động thương mại của tổ chức, cá nhân.
• Yêu cầu cung cấp tài liệu, số liệu liên quan đến hoạt động kiểm tra.
• Kiểm tra hiện trường sản xuất, kho chứa hoặc nơi cất giấu hàng hoá vi phạm.
• Lập biên bản vi phạm, xử phạt theo thẩm quyền hoặc chuyển hồ sơ cho cơ quan chức năng.
• Áp dụng các biện pháp ngăn chặn hành chính theo quy định pháp luật.
• Được trang bị vũ khí, công cụ hỗ trợ và phương tiện chuyên dùng phục vụ công tác kiểm tra và bảo

Quản lý thị trường và tác động đến thị trường chứng khoán

Hoạt động quản lý thị trường (QLTT) không chỉ ảnh hưởng trực tiếp đến môi trường kinh doanh truyền thống mà còn tạo ra tác động gián tiếp đối với thị trường chứng khoán và giá trị của các doanh nghiệp niêm yết. Việc kiểm tra, ngăn chặn buôn lậu, gian lận thương mại hay hàng giả có mối liên hệ chặt chẽ với hiệu quả hoạt động, khả năng cạnh tranh và mức độ rủi ro của nhiều nhóm ngành đang niêm yết trên thị trường.

Ảnh hưởng đến doanh thu và lợi nhuận của doanh nghiệp niêm yết

Khi công tác quản lý thị trường được triển khai mạnh, hàng giả và hàng lậu bị hạn chế. Điều này giúp các doanh nghiệp chính ngạch có lợi thế hơn, đặc biệt trong các ngành như bán lẻ, tiêu dùng, thực phẩm – đồ uống và dược phẩm. Doanh thu có thể tăng, biên lợi nhuận được cải thiện và triển vọng tài chính trở nên tích cực hơn, từ đó ảnh hưởng đến giá cổ phiếu trên sàn.

Ổn định môi trường cạnh tranh và giảm rủi ro kinh doanh

Gian lận thương mại và hàng hóa kém chất lượng gây ra cạnh tranh không lành mạnh, ảnh hưởng đến hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp niêm yết. Khi QLTT làm tốt nhiệm vụ kiểm soát thị trường, môi trường cạnh tranh trở nên minh bạch hơn. Doanh nghiệp giảm thiểu các rủi ro bất thường và nhà đầu tư có thêm niềm tin, đặc biệt là nhà đầu tư nước ngoài.

Tác động đến định giá doanh nghiệp

Việc kiểm soát hàng giả và hàng kém chất lượng góp phần nâng cao uy tín thương hiệu của doanh nghiệp niêm yết. Chi phí liên quan đến rủi ro pháp lý, xử lý hàng lỗi hoặc mất doanh thu vì cạnh tranh không lành mạnh cũng giảm xuống. Điều này giúp các chỉ tiêu như P/E hoặc P/B ổn định hơn và cải thiện triển vọng tăng trưởng dài hạn.

Hỗ trợ phân tích cơ bản và phân tích vĩ mô

Trong phân tích cơ bản, sự thay đổi trong hoạt động quản lý thị trường có thể đóng vai trò là yếu tố hỗ trợ hoặc yếu tố rủi ro đối với từng nhóm ngành. Doanh nghiệp kinh doanh chính ngạch được hưởng lợi khi thị trường minh bạch hơn, trong khi những doanh nghiệp dựa nhiều vào nguồn hàng không rõ ràng sẽ gặp áp lực. Trong phân tích vĩ mô, QLTT là một phần của việc ổn định môi trường kinh doanh, giảm gian lận thương mại và tăng nguồn thu ngân sách nhà nước, từ đó tác động đến sức khỏe chung của thị trường tài chính.

Ngăn chặn lừa đảo đầu tư và bảo vệ nhà đầu tư

QLTT phối hợp với các cơ quan chức năng trong việc phòng chống các hoạt động giả danh công ty chứng khoán, ứng dụng đầu tư trái phép hoặc hành vi lừa đảo tài chính. Điều này góp phần củng cố sự an toàn và minh bạch của thị trường chứng khoán, tạo môi trường đầu tư lành mạnh hơn.

Kết luận

Công tác quản lý thị trường giữ vai trò quan trọng trong việc xây dựng môi trường kinh doanh minh bạch, hạn chế gian lận thương mại và bảo vệ lợi ích của người tiêu dùng cũng như doanh nghiệp. Khi hoạt động kiểm tra, kiểm soát được thực hiện hiệu quả, thị trường trở nên ổn định hơn, từ đó hỗ trợ tích cực cho các doanh nghiệp niêm yết và tạo nền tảng bền vững cho sự phát triển của thị trường chứng khoán. Đối với nhà đầu tư, hiểu rõ tác động của quản lý thị trường giúp đánh giá chính xác hơn về triển vọng doanh nghiệp và bối cảnh đầu tư.

Nếu bạn quan tâm đến những phân tích chuyên sâu về thị trường, xu hướng ngành và cơ hội đầu tư phù hợp, DSC cung cấp các dịch vụ tư vấn đầu tư chứng khoán giúp bạn tối ưu hóa danh mục và ra quyết định hiệu quả hơn. Hãy đồng hành cùng DSC để cập nhật kiến thức và nắm bắt cơ hội trên thị trường chứng khoán Việt Nam.