Kiến thức

Tín phiếu kho bạc là gì? Thông tin chi tiết cập nhật

Tín phiếu kho bạc (Treasury Bill) là công cụ nợ ngắn hạn do Kho bạc Nhà nước phát hành với kỳ hạn dưới 1 năm, được Chính phủ bảo lãnh thanh toán 100% gốc và lãi. Bài viết hôm nay của DSC sẽ giúp nhà đầu tư hiểu rõ đặc điểm, cơ chế hoạt động và so sánh với các kênh đầu tư khác như cổ phiếu.

Tín phiếu kho bạc là gì?

Tín phiếu kho bạc là chứng khoán nợ ngắn hạn do Kho bạc Nhà nước phát hành nhằm bù đắp thiếu hụt tạm thời của ngân sách nhà nước. Đây là công cụ tài chính có độ an toàn cao nhất trên thị trường tiền tệ Việt Nam.

Khi mua tín phiếu kho bạc, nhà đầu tư thực chất đang cho Chính phủ vay tiền trong khoảng thời gian ngắn (13 tuần, 26 tuần hoặc 52 tuần). Đổi lại, Chính phủ cam kết hoàn trả toàn bộ vốn gốc và lãi khi đáo hạn.

Tại Việt Nam, tín phiếu kho bạc phát hành theo 2 phương thức chính: đấu thầu qua Ngân hàng Nhà nước (NHNN) hoặc phát hành trực tiếp cho NHNN. Nhà đầu tư cá nhân khó tiếp cận trực tiếp thị trường sơ cấp vì đây là kênh dành cho các ngân hàng thương mại và tổ chức tài chính lớn.

5 đặc điểm nổi bật của tín phiếu kho bạc

Tín phiếu kho bạc có 5 đặc điểm quan trọng: kỳ hạn ngắn (dưới 1 năm), rủi ro gần bằng 0, thanh khoản cao, phát hành theo hình thức chiết khấu và lãi suất biến động theo thị trường.

Kỳ hạn ngắn

Tín phiếu kho bạc có 3 kỳ hạn chuẩn: 13 tuần (91 ngày), 26 tuần (182 ngày) và 52 tuần (364 ngày). Kỳ hạn ngắn giúp dòng vốn xoay vòng nhanh, phù hợp cho nhu cầu quản lý tiền nhàn rỗi trong ngắn hạn.

Phương thức trả lãi chiết khấu

Tín phiếu kho bạc phát hành theo hình thức chiết khấu, không trả lãi định kỳ (coupon) như trái phiếu thông thường. Nhà đầu tư mua tín phiếu với giá thấp hơn mệnh giá và nhận đủ mệnh giá khi đáo hạn. Chênh lệch giữa giá mua và mệnh giá chính là lợi nhuận.

Ví dụ: Nhà đầu tư mua tín phiếu mệnh giá 100 triệu VND với giá 97 triệu VND, kỳ hạn 26 tuần. Khi đáo hạn, nhà đầu tư nhận 100 triệu VND, lợi nhuận là 3 triệu VND (tương đương khoảng 6%/năm).

Rủi ro cực thấp

Tín phiếu kho bạc được Chính phủ bảo lãnh thanh toán đầy đủ cả gốc và lãi. Trong hệ thống tài chính, đây là công cụ có xếp hạng tín nhiệm cao nhất quốc gia, rủi ro vỡ nợ gần như bằng 0.

Thanh khoản cao

Do kỳ hạn ngắn và độ an toàn tuyệt đối, tín phiếu kho bạc dễ dàng mua bán trên thị trường tiền tệ. Các tổ chức tài chính có thể chuyển đổi thành tiền mặt nhanh chóng khi cần thiết.

Mệnh giá

Mệnh giá tín phiếu kho bạc niêm yết là 100.000 VND hoặc bội số của 100.000 VND. Tuy nhiên, giá trị giao dịch thực tế trên thị trường thường rất lớn, phù hợp với các tổ chức hơn là nhà đầu tư cá nhân.

Mục đích phát hành tín phiếu kho bạc

Chính phủ phát hành tín phiếu kho bạc với 2 mục đích chính: bù đắp thiếu hụt tạm thời của Ngân sách Nhà nước và điều tiết lượng tiền lưu thông trong nền kinh tế.

Cân đối ngân sách nhà nước

Tín phiếu kho bạc giúp Chính phủ giải quyết chênh lệch thu - chi ngân sách trong ngắn hạn. Khi nguồn thu chưa về kịp, Chính phủ phát hành tín phiếu để có vốn chi tiêu, sau đó hoàn trả khi thu ngân sách về.

Công cụ điều hành chính sách tiền tệ

Ngân hàng Nhà nước sử dụng tín phiếu kho bạc như công cụ nghiệp vụ thị trường mở (Open Market Operations - OMO). Khi cần hút tiền về để kiểm soát lạm phát, NHNN bán tín phiếu. Khi cần bơm tiền ra để kích thích kinh tế, NHNN mua lại tín phiếu.

Ưu điểm và nhược điểm của tín phiếu kho bạc

Tín phiếu kho bạc phù hợp với nhà đầu tư tổ chức ưu tiên bảo toàn vốn tuyệt đối. Tuy nhiên, kênh đầu tư này có những hạn chế nhất định so với các công cụ tài chính khác.

3 ưu điểm chính

An toàn vốn tuyệt đối: Tín phiếu kho bạc là công cụ "risk-free" (không rủi ro) trên thị trường tài chính vì Chính phủ bảo lãnh thanh toán 100%. Khả năng Chính phủ vỡ nợ đối với các khoản vay nội tệ gần như không thể xảy ra.
Thanh khoản cao: Với kỳ hạn ngắn và độ an toàn tuyệt đối, tín phiếu dễ dàng giao dịch trên thị trường tiền tệ. Các ngân hàng và tổ chức tài chính thường xuyên mua bán để quản lý thanh khoản.
Miễn thuế thu nhập: Theo quy định hiện hành, thu nhập từ lãi tín phiếu kho bạc và trái phiếu chính phủ được miễn thuế thu nhập. Đây là ưu đãi nhằm khuyến khích đầu tư vào công cụ nợ chính phủ.

3 nhược điểm cần lưu ý

Lợi nhuận thấp: Do rủi ro gần bằng 0 nên lợi nhuận kỳ vọng không cao. Lãi suất tín phiếu kho bạc thường thấp hơn lãi suất huy động ngân hàng và thấp hơn nhiều so với lợi nhuận kỳ vọng từ cổ phiếu.
Khó tiếp cận với cá nhân: Thị trường sơ cấp tín phiếu kho bạc dành cho các ngân hàng thương mại và tổ chức tài chính lớn. Nhà đầu tư cá nhân khó tham gia trực tiếp các phiên đấu thầu.
Rủi ro lạm phát: Khi lạm phát tăng cao, lãi suất thực (lợi nhuận trừ lạm phát) của tín phiếu bị bào mòn. Trong một số giai đoạn, lãi suất thực có thể âm.

Phân biệt tín phiếu kho bạc và trái phiếu chính phủ

Tín phiếu kho bạc và trái phiếu chính phủ đều là công cụ nợ do Chính phủ phát hành với độ an toàn tương đương. Sự khác biệt cơ bản nằm ở kỳ hạn: tín phiếu dưới 1 năm, trái phiếu trên 1 năm.

Tiêu chí	Tín phiếu kho bạc	Trái phiếu chính phủ
Kỳ hạn	Dưới 1 năm (13, 26, 52 tuần)	Trên 1 năm (2, 5, 10, 30 năm)
Thị trường	Thị trường tiền tệ	Thị trường vốn
Phương thức trả lãi	Chiết khấu	Coupon định kỳ hoặc một lần
Mục đích	Bù đắp thiếu hụt ngân sách tạm thời	Tài trợ dự án đầu tư công dài hạn
Rủi ro lãi suất	Thấp	Cao hơn (do kỳ hạn dài)

So sánh kỳ hạn và thanh khoản

Tín phiếu kho bạc phù hợp cho nhu cầu quản lý thanh khoản ngắn hạn của các tổ chức tài chính. Trái phiếu chính phủ thích hợp cho kế hoạch đầu tư dài hạn, phân bổ tài sản của các quỹ đầu tư.

So sánh phương thức trả lãi

Tín phiếu không trả lãi định kỳ, nhà đầu tư hưởng chênh lệch giá mua - mệnh giá. Trái phiếu chính phủ trả lãi (coupon) định kỳ 6 tháng hoặc 1 năm/lần, tạo dòng tiền đều đặn cho nhà đầu tư.

So sánh rủi ro lãi suất

Trái phiếu chính phủ dài hạn nhạy cảm hơn với biến động lãi suất thị trường. Khi lãi suất tăng, giá trái phiếu giảm và ngược lại. Tín phiếu kho bạc ít bị ảnh hưởng do kỳ hạn ngắn.

So sánh tín phiếu kho bạc với cổ phiếu

Tín phiếu kho bạc và cổ phiếu là 2 kênh đầu tư khác biệt hoàn toàn về bản chất, rủi ro và tiềm năng sinh lời. Hiểu rõ sự khác biệt giúp nhà đầu tư lựa chọn kênh phù hợp với mục tiêu tài chính.

Tiêu chí	Tín phiếu kho bạc	Cổ phiếu
Bản chất	Cho Chính phủ vay tiền	Sở hữu một phần doanh nghiệp
Rủi ro	Gần bằng 0	Biến động theo thị trường
Lợi nhuận kỳ vọng	Thấp, cố định	Cao, không giới hạn
Thanh khoản	Cao (với tổ chức)	Rất cao (giao dịch hàng ngày)
Khả năng tiếp cận	Khó với cá nhân	Dễ dàng qua CTCK
Phù hợp với	Tổ chức tài chính	Mọi nhà đầu tư

Tín phiếu kho bạc: An toàn nhưng lợi nhuận thấp

Tín phiếu kho bạc là lựa chọn của các tổ chức cần bảo toàn vốn tuyệt đối và quản lý thanh khoản. Lợi nhuận cố định, biết trước, không bị ảnh hưởng bởi biến động thị trường. Tuy nhiên, lợi nhuận thường chỉ đủ bù lạm phát hoặc thấp hơn.

Cổ phiếu: Tiềm năng sinh lời cao, dễ tiếp cận

Cổ phiếu cho phép nhà đầu tư cá nhân sở hữu một phần doanh nghiệp và hưởng lợi từ sự tăng trưởng của nền kinh tế. Lợi nhuận không giới hạn khi chọn đúng cổ phiếu, nhưng đi kèm với rủi ro biến động giá.

Thị trường cổ phiếu Việt Nam có hơn 1.600 mã niêm yết trên 3 sàn HoSE, HNX và UPCoM, với thanh khoản cao và chi phí giao dịch thấp. Nhà đầu tư cá nhân dễ dàng tham gia thông qua tài khoản chứng khoán tại các công ty chứng khoán được cấp phép.

Đa dạng hóa danh mục đầu tư

Nguyên tắc đầu tư cơ bản là không bỏ tất cả trứng vào một giỏ. Nhà đầu tư nên phân bổ tài sản vào nhiều kênh khác nhau: cổ phiếu cho tăng trưởng, tiền gửi ngân hàng cho an toàn, và các công cụ khác tùy theo khẩu vị rủi ro.

Với nhà đầu tư cá nhân tại Việt Nam, cổ phiếu là kênh đầu tư dễ tiếp cận nhất trên thị trường vốn, với tiềm năng sinh lời vượt trội so với gửi tiết kiệm trong dài hạn.

Câu hỏi thường gặp về tín phiếu kho bạc

Lãi suất tín phiếu kho bạc hiện tại là bao nhiêu?

Lãi suất tín phiếu kho bạc biến động theo điều kiện thị trường và chính sách tiền tệ của Ngân hàng Nhà nước. Mức lãi suất thường dao động từ 2-4%/năm tùy theo kỳ hạn và thời điểm phát hành.

Nhà đầu tư cá nhân có thể mua tín phiếu kho bạc không?

Nhà đầu tư cá nhân khó tham gia trực tiếp thị trường tín phiếu kho bạc. Thị trường sơ cấp dành cho các ngân hàng thương mại và tổ chức tài chính lớn. Nếu muốn đầu tư công cụ nợ chính phủ, nhà đầu tư có thể tìm hiểu các quỹ trái phiếu hoặc chứng chỉ tiền gửi.

So sánh tín phiếu kho bạc với gửi tiết kiệm ngân hàng?

Tín phiếu kho bạc an toàn hơn tiền gửi ngân hàng vì được Chính phủ bảo lãnh 100%, trong khi tiền gửi chỉ được bảo hiểm tối đa 125 triệu VND. Tuy nhiên, lãi suất tín phiếu thường thấp hơn lãi suất tiết kiệm và nhà đầu tư cá nhân khó tiếp cận trực tiếp.

Kết luận

Tín phiếu kho bạc là công cụ nợ ngắn hạn an toàn nhất trên thị trường tài chính, được Chính phủ bảo lãnh thanh toán 100% gốc và lãi. Công cụ này phù hợp với các tổ chức tài chính cần quản lý thanh khoản và bảo toàn vốn tuyệt đối.

Tuy nhiên, với nhà đầu tư cá nhân tại Việt Nam, thị trường tín phiếu kho bạc khá khó tiếp cận. Nếu mục tiêu là tăng trưởng tài sản trong dài hạn, cổ phiếu là kênh đầu tư dễ tiếp cận hơn với tiềm năng sinh lời vượt trội.

Bắt đầu hành trình đầu tư cổ phiếu ngay hôm nay!

Mở tài khoản chứng khoán tại Công ty Cổ phần Chứng khoán DSC chỉ trong 3 phút với eKYC. DSC là công ty chứng khoán niêm yết trên HoSE, được vinh danh "Sản phẩm công nghệ & chuyển đổi số tiêu biểu" tại Diễn đàn Cấp cao Cố vấn Tài chính Việt Nam 2024.

Thông tin liên hệ: