Kiến thức

20 Nguyên tắc giao dịch “đánh đâu thắng đó” của Richard Donchian

Trong thế giới đầu tư, việc tuân thủ các nguyên tắc giao dịch chứng khoán là yếu tố sống còn quyết định thành bại của mỗi nhà đầu tư. Một trong những nhân vật huyền thoại để lại dấu ấn sâu đậm với tư duy giao dịch hệ thống là Richard Donchian – cha đẻ của trường phái giao dịch theo xu hướng. Bài viết dưới đây của DSC sẽ điểm lại 20 nguyên tắc bất hủ của ông, giúp bạn “đánh đâu thắng đó” trên thị trường.

Richard Donchian là ai?

Richard Donchian (1905–1993) là một nhà đầu tư và nhà phân tích kỹ thuật người Mỹ, được mệnh danh là “cha đẻ của giao dịch theo xu hướng” (trend following). Ông là người đầu tiên phát triển hệ thống giao dịch có quy tắc dựa trên phân tích kỹ thuật, nổi tiếng với chỉ báo Donchian Channel – công cụ mà nhiều trader ngày nay vẫn sử dụng.

Ông dành cả cuộc đời để nghiên cứu thị trường và đúc kết những nguyên tắc giao dịch có thể áp dụng cho bất kỳ nhà đầu tư nào, từ người mới đến chuyên nghiệp. Triết lý của ông đề cao sự kỷ luật, tính hệ thống và kiểm soát cảm xúc trong giao dịch.

Vào những năm 1930, ông đã bắt đầu phát triển các nguyên tắc giao dịch mang tính hệ thống – nền tảng cho phương pháp “giao dịch theo xu hướng” mà ông được xem là người tiên phong. Dựa trên kinh nghiệm tích lũy qua nhiều năm, ông đã hệ thống hóa 20 hướng dẫn giao dịch, chia thành hai nhóm: chung và kỹ thuật. Những nguyên tắc này vẫn giữ nguyên giá trị cho đến ngày nay và thường được diễn giải lại để dễ hiểu hơn với nhà đầu tư hiện đại.

20 Nguyên tắc giao dịch chứng khoán bất hủ của Richard Donchian

Nhờ vào kinh nghiệm giao dịch và quan sát thị trường lâu năm, Richard Donchian đã đúc kết nên 20 nguyên tắc giao dịch bất hủ – kim chỉ nam cho mọi nhà đầu tư muốn nâng cao hiệu suất và hạn chế rủi ro. Bộ nguyên tắc này được chia làm hai nhóm rõ ràng. Bạn có thể tham khảo để điều chỉnh và áp dụng tùy theo phong cách đầu tư của mình.

11 Nguyên tắc chung của thị trường

1. Hãy cẩn thận khi mua trong lúc đám đông đang hưng phấn quá mức hoặc bán khi đám đông hoảng loạn quá mức. Ngay cả khi đám đông là đúng, những hành động thái quá vẫn có thể ảnh hưởng tiêu cực đến thị trường.

2. Khi giá giao dịch trong một phạm vi hẹp và ít biến động, hãy tìm kiếm và quan sát sự gia tăng khối lượng để xác nhận hướng di chuyển tiếp theo. Nếu khối lượng tăng mạnh hơn so với trung bình trước đó thì đó có thể là tín hiệu chuẩn bị cho xu hướng tăng sắp tới, ngược lại, nếu khối lượng bất ngờ giảm so với trung bình thì đó có thể là tín hiệu chuẩn bị cho xu hướng giảm sắp tới.

3. Hãy biết cách “gồng lãi" và “cắt lỗ" sớm. Hướng dẫn này cần được ưu tiên lên bất kỳ hướng dẫn nào khác.

4. Hãy giao dịch với số tiền nhỏ hơn trong khoảng thời gian bạn không chắc chắn. Bạn có thể giảm thiểu các khoản lỗ và giảm giá bằng cách tập trung vào các đoạn tích luỹ vững chắc và các tín hiệu mạnh mẽ.

5. Đừng thay đổi vị thế của bạn chỉ sau ba ngày nắm giữ. Chờ sự đảo chiều trong một ngày để cải thiện tỷ lệ rủi ro/lợi nhuận.

6. Sử dụng lệnh cắt lỗ để hạn chế thua lỗ và bảo vệ lợi nhuận tích lũy. Cắt lỗ nên dựa trên mô hình giao dịch đang hoạt động. Mô hình tam giác sẽ có cấu trúc cắt lỗ khác với mô hình nêm tăng hoặc mô hình đầu vai.

7. Do quy luật phần trăm, các vị thế mua phải lớn hơn các vị thế bán trong một xu hướng tăng rộng. Điều này giả định rằng mức tăng sẽ lớn hơn mức giảm khi một loạt các đỉnh và đáy tăng dần hình thành. Một vị thế bán giảm từ 50 xuống 40 sẽ tạo ra 20% lợi nhuận, nhưng một vị trí dài khi giảm từ 40 đến 50 sẽ tạo ra 25% lợi nhuận. Phần trăm thu được từ các khoản ứng trước sẽ lớn hơn và số tiền giao dịch cũng phải lớn hơn.

8. Sử dụng lệnh giới hạn khi bắt đầu một vị trí. Sử dụng lệnh thị trường khi đóng một vị thế.

9. Mua chứng khoán đang trong xu hướng tăng và chỉ số sức mạnh tương đối cũng đang tăng. Bán chứng khoán đang trong xu hướng giảm và sức mạnh tương đối đang suy yếu. Hai nguyên tắc này sẽ cung cấp cái nhìn khách quan cho tất cả các nguyên tắc khác.

10. Một xu hướng tăng trên thị trường rộng có nhiều khả năng sẽ tiếp tục khi các cổ phiếu vận tải dẫn đầu (Dow Transports). Thị trường rộng lớn có thể tăng điểm khi cổ phiếu ngành vận tải giảm. (Đây là nguyên tắc được Richard Donchian nhận định dành riêng cho thị trường Mỹ, các bạn có thể đọc để tham khảo thêm đối với các chỉ số chứng khoán Mỹ như Dow Jones)

11. Vốn hóa của một chứng khoán, mức độ hoạt động của nó trên thị trường và các đặc điểm giao dịch của nó cũng quan trọng như các nguyên tắc cơ bản của nó.

9 Nguyên tắc kỹ thuật

12. Khi giai đoạn tích luỹ thắt nền chặt diễn ra sau một lần tăng giá ban đầu, nó thường sẽ dẫn đến một đợt tăng giá khác với tỷ lệ tương đương. Sau lần tăng thứ hai này, các nhà phân tích kỹ thuật có thể mong đợi một động thái chống lại và giảm trở lại đối vùng tích lũy. Tương tự, một vùng tích lũy đi ngang một lần sụt giảm ban đầu thường dẫn đến một đợt sụt giảm khác với tỷ lệ tương đương. Sau đợt giảm thứ hai này, các nhà phân tích kỹ thuật có thể mong đợi một động thái chống lại và quay trở lại vùng tích lũy ban đầu.

13. Một đợt củng cố đi ngang dài sau một đợt tăng đánh dấu mức kháng cự trong tương lai. Kỳ vọng mức kháng cự hoặc sự đảo chiều giảm giá khi giá giảm và sau đó quay trở lại mức này. Sự củng cố đi ngang kéo dài sau khi sụt giảm đánh dấu sự hỗ trợ trong tương lai. Mong đợi sự hỗ trợ hoặc sự đảo chiều tăng giá khi giá tăng và sau đó quay trở lại mức này.

14. Tìm kiếm cơ hội mua khi giá giảm xuống đường xu hướng với khối lượng trung bình hoặc thấp. Ngược lại, hãy tìm kiếm cơ hội bán khi giá tiến tới đường xu hướng với khối lượng trung bình hoặc thấp. Hãy cẩn thận nếu giá đứng xung quanh đường xu hướng (ôm) hoặc nếu đường xu hướng bị chạm quá thường xuyên.

15. Chuẩn bị cho sự phá vỡ đường xu hướng giảm khi giá giảm xuống đường xu hướng tăng, không bật lên và sau đó bò dọc theo đường xu hướng. Chuẩn bị cho sự phá vỡ đường xu hướng tăng khi giá tiến tới đường xu hướng giảm, giữ phần lớn mức tăng của chúng và thu thập dữ liệu dọc theo đường xu hướng. Sự va chạm lặp đi lặp lại của đường xu hướng cũng làm tăng cơ hội phá vỡ.

16. Các đường xu hướng chính xác định xu hướng dài hơn. Các đường xu hướng nhỏ xác định xu hướng ngắn hơn. Khi giá nằm trên một đường xu hướng chính (tăng), hãy sử dụng các đường xu hướng nhỏ (giảm) để xác định các đợt pullback ngắn và tạo tín hiệu mua với các đợt tăng giá. Khi giá nằm dưới đường xu hướng chính (giảm), hãy sử dụng các đường xu hướng nhỏ (tăng) để xác định các đợt bật lên ngắn và tạo tín hiệu bán với các đợt giảm giá.

17. Hình tam giác thường bị gãy ở mặt phẳng. Điều này có nghĩa là một tam giác tăng dần thường bị phá vỡ với một đột phá đi lên, trong khi một tam giác giảm dần thường bị phá vỡ theo hướng xuống. Các nhà biểu đồ phải tìm kiếm các manh mối khác để xác định xem một tam giác có báo hiệu sự tích tụ hoặc phân phối hay không.

18. Tìm kiếm cao trào âm lượng để báo hiệu sự kết thúc của một bước đi dài. Một sự gia tăng kéo dài đôi khi kết thúc bằng sự gia tăng âm lượng đánh dấu một sự sụt giảm. Ngược lại, sự sụt giảm kéo dài đôi khi kết thúc bằng sự gia tăng về khối lượng đánh dấu đỉnh điểm bán ra.

19. Không phải mọi khoảng trống đều được lấp đầy. Khoảng trống ly khai báo hiệu sự bắt đầu của một xu hướng mới và không được lấp đầy. Khoảng trống tiếp tục đánh dấu sự tiếp tục của xu hướng hiện tại và không được lấp đầy. Khoảng trống cạn kiệt đánh dấu sự đảo ngược xu hướng và được lấp đầy. Các nhà biểu đồ không nên tính đến một khoảng trống sẽ được lấp đầy trừ khi họ có thể xác định được đó là loại khoảng trống nào, điều này nói thì dễ hơn làm.

20. Trong thời gian tạm ứng, hãy bắt đầu hoặc thêm vào các vị thế mua sau khi sụt giảm một ngày, bất kể mức giảm nhỏ như thế nào và đặc biệt là khi mức giảm với khối lượng thấp hơn. Trong thời gian giảm giá, hãy bắt đầu hoặc thêm vào các vị thế bán sau khi tăng một ngày, bất kể mức trả lại lớn như thế nào và đặc biệt nếu lần trả lại có khối lượng thấp hơn.

Bài học rút ra từ 20 nguyên tắc giao dịch của Richard Donchian

Từ hệ thống 20 nguyên tắc được Richard Donchian đúc kết qua hàng thập kỷ quan sát và giao dịch trên thị trường, nhà đầu tư hiện đại không chỉ tiếp cận được một bộ quy tắc rõ ràng mà còn lĩnh hội được tinh thần giao dịch chuyên nghiệp của một huyền thoại. Những nguyên tắc này, dù đã ra đời cách đây nhiều thập kỷ, vẫn giữ nguyên giá trị và tính ứng dụng cao trong bối cảnh thị trường tài chính đầy biến động ngày nay. Từ đó, có thể rút ra ba tư tưởng cốt lõi làm nền tảng cho mọi chiến lược giao dịch thành công.

Không có công thức thần kỳ nào ngoài kỷ luật và hệ thống: Thành công không đến từ may mắn mà từ việc tuân thủ nguyên túc chiến lược của bạn.
Quản trị rủi ro là ưu tiên số 1: Biết khi nào nên cắt lỗ, khi nào nên giữ lệnh là yếu tố phân biệt nhà đầu tư thành công và thất công.
Tâm lý vững là chìa khóa: Dù thị trường biến động ra sao, người giữ được sự bình tình và tuân thủ nguyên tắc mới là người chiến thắng sau cùng.

Kết luận, đã có ít nhất ba điều có thể đúc kết từ các quy tắc này. Đầu tiên, hướng của xu hướng cơ bản xác định sở thích vị trí. Các nhà giao dịch theo phân tích kỹ thuật nên tập trung vào các vị trí dài trong xu hướng tăng và các vị trí ngắn trong xu hướng giảm. Thứ hai, khối lượng đóng một phần quan trọng trong quá trình phân tích. Giá di chuyển theo hướng của xu hướng lớn hơn nên có khối lượng lớn hơn, trong khi di chuyển theo xu hướng ngược lại nên có khối lượng thấp hơn. Tuy nhiên, lưu ý rằng cao trào khối lượng có thể đánh dấu sự kết thúc của một động tác kéo dài. Thứ ba, phạm vi giao dịch và sự hợp nhất là các mẫu hình biểu đồ quan trọng. Sự hợp nhất dài có thể đánh dấu sự đảo chiều và các mức hỗ trợ hoặc kháng cự trong tương lai. Các đợt củng cố ngắn hạn thường đánh dấu phần còn lại trong xu hướng đang diễn ra.

Bài viết này đã thảo luận về chủ đề 20 Nguyên tắc giao dịch “đánh đâu thắng đó” của Richard Donchian. Để tìm hiểu thêm các chủ đề liên quan, bạn có thể đọc các bài viết sau từ DSC:

Top 5 cổ phiếu tốt nhất để đầu tư ngay bây giờ!

Nhóm phân tích của Chứng khoán DSC vừa xác định được Top 5 cổ phiếu mà chúng tôi tin là tốt nhất để các nhà đầu tư mua ngay bây giờ. 5 cổ phiếu này có thể tạo ra lợi nhuận vượt trội trong năm nay: